Hellen 13 maart EMDR in Kaapstad

Ik heb mezelf een heel jaar (2016) vrij gepland van werk; geen patiënten, geen trainingen, geen verenigingswerk. In dit jaar wil ik veel reizen, nieuwe indrukken opdoen, veranderen door mezelf in een andere omgeving te plaatsen.  Door tijd te hebben voor dingen waar ik niet toe kom. Onthaasten?

Het is niet mijn bedoeling om in dit jaar helemaal niet te werken. Ik wil wat tijd hebben om te schrijven (aanstaande zomer) en wat meer internationaal gaan werken. Ik vind werkend op reis zijn heerlijk. Af en toe krijg ik een aanbod, maar daar kan ik meestal niet op ingaan omdat ik allerlei verplichtingen heb in Nederland. Nu heb ik daar wel tijd voor. Een van de dingen die op mijn pad kwam was de vraag of ik een workshop over EMDR wilde geven in Kaapstad. Een workshop voor mensen die al opgeleid zijn in EMDR (door een Engelse trainster, die heel lang in Zuid-Afrika heeft gewoond) en vooral  behoefte hebben aan meer verdieping, hulp bij complexere problematiek (en die is hier veel!) en op de hoogte gebracht willen worden van nieuwe ontwikkelingen binnen de EMDR.  

Er is in Zuid-Afrika geen EMDR vereniging, daarvoor zijn de verhoudingen vooralsnog te ingewikkeld. Die ingewikkeldheid hangt samen met verschillen tussen Noord (Johannesburg en Pretoria) en Zuid (Kaapstad) en verschillen in opleiding. Er is in Zuid-Afrika slechts één trainster, maar die is niet erg populair, en daarom wordt ze vaak gepasseerd, zoals ook door de mensen die mij hebben uitgenodigd zonder haar te informeren. Ik was me hier natuurlijk allemaal niet van bewust, totdat ik een mail kreeg van deze trainster, die hoorde dat ik een workshop zou geven en mij beschuldigde van  onethisch gedrag en kolonialisme. Het geeft de verhoudingen goed weer.

De groep in Kaapstad is een leuke enthousiaste groep EMDR therapeuten; blank, vrouwelijk en psycho-analytisch opgeleid. Ze werken vrijwel allemaal in een eigen praktijk, want banen in gezondheidszorg zijn er nauwelijks meer sinds de afschaffing van de apartheid en het aantreden van de ANC-regering. Voor die tijd hadden ziekenhuizen wel meer psychologen en psychiaters in dienst, maar dat was eigenlijk alleen voor blanken en het is als een luxe product afgeschaft. Onder de zwarte bevolking wordt trouwens wel een oproep gedaan - zagen we in kranten en op posters - om hulp te zoeken bij alcoholmisbruik, huiselijk geweld, en kwesties rond seksualiteit en HIV/AIDS  en te gaan praten met ‘gezinscounselors’, maar ik vermoed niet dat daar echt aan trauma behandeling wordt gedaan. Veel van de therapeuten uit mijn workshop presenteren zich naar buiten toe als traumatherapeut en daarvan zijn er te weinig. Hun praktijken zitten vol en ze krijgen vaak erg complexe gevallen verwezen, terwijl de meeste verzekeraars niet meer dan 8 hooguit 12 sessies vergoeden. Enkele plekken in hun praktijk worden gereserveerd voor mensen die niet verzekerd zijn en het niet uit eigen zak kunnen betalen. Tussen de regels door begreep ik dat het vooral gaat om mensen die ze kennen, via-via, elkaars tuinmannen, schoonmakers, klusjesmannen en kinderverzorgers.

In Nederland is op dit moment erg veel aandacht voor psychotrauma; dat is denk ik terecht want trauma ligt aan de basis van veel andere problemen. De aandacht voor psychotrauma zoals wij die in Nederland kennen, met speciale psychotrauma-afdelingen en psychotrauma-centra is voor hun onvoorstelbaar, laat staan het behandelen van psychotrauma bij mensen in hechtenis, met een psychotische stoornis, verstandelijke beperking, of drugsverslaving.

Mijn contactpersoon in Zuid-Afrika is Catherine, zij heeft de locatie, de inschrijvingen, betalingen en accreditaties geregeld (datgene wat Matthijs altijd voor mij doet in NL). Met haar en met Suki, die EMDR supervisor is, had ik afgesproken dat ik een workshop zou geven voor gevorderde EMDR therapeuten. Ik hoefde dus geen basisvaardigheden in EMDR meer bij te brengen, maar kon mij vooral richten op nieuwe ontwikkelingen en de vraag hoe je wat orde kunt aanbrengen bij multitrauma en comorbiditeit. Voor insiders: omdat ik veel heb uitgelegd over de werkgeheugentheorie en flashforwards kon ik aan de hand daarvan gelukkig nog heel wat kwijt over de basics van EMDR en merkte natuurlijk weer hoe belangrijk dat is, voordat je doorgaat met wat ingewikkelder casuïstiek.  

Er waren 18 deelnemers en het niveau viel me zeker niet tegen. Goed opgeleid en met veel EMDR-ervaring, erg geïnteresseerd in de stof en ook bereid om goed te oefenen met elkaar. Enkele mensen hadden een casus voorbereid om voor de groep te bespreken, en gelukkig kwamen daarin precies die kwesties naar voren die ik daarvoor had besproken. Oefenen gebeurde buiten op een groot terras met uitzicht op de tafelberg. Omdat er dus geen EMDR vereniging is, met allerlei nascholingsactiviteiten en congressen, was het voor veel deelnemers ook een bijzondere gelegenheid om andere EMDR therapeuten te ontmoeten. Ik kreeg veel positieve feedback en gelukkig waren ook de anonieme evaluaties achteraf prima, zodat er misschien nog een vervolg komt. .

Mijn grootste onzekerheid lag niet bij de inhoud, maar mijn Engels, ik ben daar echt geen held in. Ik was bang dat er vragen zouden worden gesteld die ik niet begreep, of dat ik niet op belangrijke woorden zou kunnen komen. Dat is allebei natuurlijk gebeurd, maar bleek geen ramp. Ik bedacht maar hoe sommige Franse en Duitse collega’s op congressen helemaal niet te verstaan zijn, en putte daar weer wat zelfvertrouwen uit.

De definitieve voorbereiding en vertaling van al mijn dia’s heb ik achter in de auto gedaan, tussen Kruger en Kaapstad.  Als Josine en Joop lekker aan het rijden en kletsen waren, zat ik vaak een paar uurtjes achterin en kon ik heerlijk rustig werken.

 Uiteindelijk ben ik erg tevreden hoe het is gegaan. Ik heb veel tijd in de vertaling en de voorbereiding moeten steken, maar er veel van geleerd en het lijkt me nog steeds leuk om dit soort dingen in de toekomst vaker te doen. Bovendien ging ik met een enorme stapel bankbiljetten weg, want zoals vaak in Afrika gaat zo veel mogelijk cash, maar briefjes groter dan 100 Rand (6 €) hebben ze nauwelijks.